Door Wike de Boer en Lilian Eefting
Wie voor een dagje naar Groningen komt, zal het niet direct opvallen. Maar wie wat langer in de stad verblijft, komt op een gegeven moment onherroepelijk de naam ‘Scholten’ tegen: in de W.A. Scholtenstraat, op de Grote Markt of in het Stadspark in het zuiden van de stad. Willem Albert Scholten (Loenen 1819 – Groningen 1892) en zijn zoon Jan Evert (Groningen 1849 – Scheveningen 1918) horen net zo bij Groningen als de Martinitoren of het Peerd van ome Loeks.
Wike de Boer
Nadat de stad Groningen in 1594 door prins Maurits was veroverd, moest de katholieke legeraanvoerder Jarich van Liauckema met zijn vrouw Sjouck en twee dochters naar de Zuidelijke Nederlanden uitwijken. Ze vestigden zich in de stad Mechelen. Een terugkeer naar hun Friese geboortegrond leek verder weg dan ooit.
Sexbierum en Friesland moeten voor Jarich en Sjouck steeds verder uit beeld zijn geraakt. Ze voelden zich steeds meer thuis in Mechelen met zijn magnifieke St. Romboutskathedraal, brede pleinen en statige stadspaleizen. Op een bepaald moment besloten ze om hun Friese voornamen niet langer te gebruiken. Jarich veranderde zijn naam in het deftiger Georg, zijn vrouw Sjouck werd Sophie, Jel en Tryn gingen voortaan als Juliana en Catharina door het leven. Hun toekomst lag in Vlaanderen. Ze moesten ook aan hun dochters denken.
Lees verderDoor Wike de Boer
De katholieke familie Liauckema, die eeuwenlang de streek bij het Friese Sexbierum had gedomineerd, moest vanwege de Tachtigjarige Oorlog in 1579 huis en haard verlaten. Jarich van Liauckema, de oudste zoon van de familie, nam dienst in het Spaanse leger om de opstand de kop in te drukken en zijn rechten te herwinnen.
Meer dan ooit was Jarich gemotiveerd om te vechten. Zijn toekomst stond op het spel. Omdat hij van hoge adel was, werd hij aangesteld als een van de onderaanvoerders van het Spaanse leger in Noord-Nederland. Dit leger was aan de winnende hand en wist in 1582 Steenwijk, een belangrijke toegangspoort naar het noorden te veroveren.
Door Wike de Boer
Voor sommige adellijke kinderen uit de 16e en 17e eeuw leek de toekomst bij de geboorte al vast te staan. Twee fascinerende kinderportretten in het Fries Museum getuigen daarvan. De portretten zijn afkomstig uit de voormalige Liauckemastate in het Friese Sexbierum. Wat was dat voor familie, die Liauckema’s en hoe verging het hun in de tijd van de Gouden Eeuw?
We duiken in het leven van Jarich van Liauckema ( 1559-1642). Vanaf zijn geboorte was hij voorbestemd om de Liauckemastate met bijbehorende bezittingen te erven. Daardoor zou hij net als zijn voorouders een belangrijke positie in het bestuur van Friesland verwerven. Toen dit door het uitbreken van de Tachtigjarige Oorlog op losse schroeven kwam te staan, zette Jarich alles op alles om zijn oude rechten te behouden.
Het is druk in het Fries Museum. De tentoonstelling ‘Rembrandt en Saskia, Liefde in de Gouden Eeuw’ (te zien in 2019) is uitverkocht.
Lilian Eefting
Veel aandacht krijgen ze niet. Sterker nog: vaak wordt er een beetje lacherig om gedaan. Niet zo gek dat de mensen die ze gemaakt hebben er dan maar het zwijgen toe doen. Terwijl er uren en uren toewijding, creativiteit, precisie en soms zelfs een belangrijke boodschap in zit verwerkt. Het zijn levensverhalen vervaardigd met naald en draad.
Joost Demmink
Na een onbeduidende ruzie met landwachter Douwe Wijnalda, in augustus 1944, werd aardappel- en fruithandelaar Klaas Dijkstra uit Harkema gearresteerd en met tussenstops in Groningen en Amersfoort afgevoerd naar concentratiekamp Neuengamme, bij Hamburg. Daar arriveerde hij op 10 september 1944. Wat daarna met hem gebeurde, is 75 jaar later nog steeds gissen. Drie aanwijzingen geven een glimp van wat er gebeurd kan zijn. De eerste, een trouwring die na de oorlog aan zijn vrouw bezorgd werd, belooft weinig goeds. De tweede aanwijzing, zijn portefeuille die in de jaren negentig door het Rode Kruis werd opgespoord, suggereert vanwege de vindplaats dat Klaas tot het einde in Neuengamme bleef en niet doorreisde naar een ander kamp. De derde en laatste aanwijzing is het ontbreken van Klaas’ naam in de zogenoemde “Totenbücher” van het kamp. Dat suggereert dat hij op 15 maart 1945 nog in leven was.
Zeker is alleen dat Klaas nooit terug kwam.
Joost Demmink
Paniek, verzengende hitte, duisternis en oorverdovende explosies. IJzingwekkend moeten ze geweest zijn, de laatste momenten van aardappel- en fruithandelaar Klaas Dijkstra uit Harkema. Tenminste, als hij zich daadwerkelijk bevond op de plek waar hij volgens de officiële lezing zijn einde vond. Die versie van het verhaal vertelt ons dat hij zich in het ruim van een van de schepen bevond toen de eerste Typhoons van de Royal Air Force op 3 mei 1945 hun aanval in de Lübecker Bocht inzetten. Doelbewust zouden ze op die koude donderdagmiddag de schepen Thielbek en Cap Arcona tot zinken brengen. Meer dan 7000 mensen – grotendeels gevangenen uit Duitse concentratiekampen – kwamen om.
Lilian Eefting
In de smalle kronkelstraten van het oude centrum van het Spaanse Granada, vol hoge huizen volgeplakt met gietijzeren balkonnetjes die elkaar soms lijken te verdringen op de oude muren, steekt plotseling een buitenproportioneel grote, zwartglanzende neus van een auto naar voren. Achter het stuur zit een buitenproportioneel kleine man, die verwoede pogingen doet zijn trots ongeschonden uit de garage en op het straatje te krijgen. Hoe graag hij het ook zou willen, het lukt hem niet alleen. Even verderop staat zijn vrouw.
Door Lilian Eefting
Er is veel bekend over wat er tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog in Nederland plaatsvond, maar van de gebeurtenissen in andere landen weten we zo goed als niets. Laura Starink brengt daar op indringende wijze verandering in met haar boek ‘Duitse wortels’ (2013).
Door Marike Goossens
Wat klinkt als een Bijbelse vertelling blijkt een wonderschoon familieverhaal uit Wormer. De aanleiding voor Het zwijgen van Maria Zachea. Een ware familiegeschiedenis is de zieke oma van schrijfster Judith Koelemeijer als onbeweeglijke spil waar haar vier dochters en acht zonen al zorgend omheen draaien.
Badhuisschrijvers 